Veiligheidsregio’s: een eindeloos vergadercircuit

Gemeenten kunnen niet alles zelf, ze moeten samenwerken om bepaalde taken goed te doen. Veel opdrachten voor het lokaal bestuur zijn te veel omvattend, te complex of overschrijden gemeentegrenzen, waardoor gemeenten gedwongen zijn samen op te trekken. Gedwongen inderdaad, want op basis van wetgeving moeten gemeenten taken samen doen. Een mooi voorbeeld is alles wat met veiligheid te maken heeft. Ondanks de uitdrukkelijke wens en noodzaak om een samenhangende veiligheidsaanpak te hebben op gemeentelijk niveau in het belang van de burger, is een belangrijk deel van de veiligheidstaak in zogenaamde gemeenschappelijke regelingen ondergebracht of bij gemeenten helemaal weggehaald. Dat is gebeurd omdat (te) veel gemeenten in Nederland niet de grootte hebben om die taken goed uit voeren. Weg samenhang.

 

Wat dit nog erger maakt is dat die taken op zoveel verschillende bestuurslagen zijn ondergebracht dat het overzicht en samenhang totaal verloren gaat. Ik noem dan bijvoorbeeld brandweer, politie , crisis- en rampenbeheersing en integraal veiligheidsbeleid. En om dat nog enigszins te repareren is een eindeloze brei van vergadercircuits ontstaan. De veiligheidsregio kan als mooi voorbeeld dienen in die ingewikkelde verhoudingen. Binnen die regio van samenwerkende gemeenten, opgelegd door de wet, is de brandweertaak toegedeeld, wordt de meldkamer gerund, de verantwoordelijkheid voor de publieke gezondheid is er ondergebracht en wordt crisis- en rampenbeheersing (voor een deel) uitgevoerd. En worden op tal van veiligheidsvraagstukken gemeenten ondersteund. De politie daarentegen is bij de Rijksoverheid ondergebracht en de gebiedseenheden van de Nationale Politie vallen niet samen met de veiligheidsregio. Op het niveau van de gemeente, is daardoor de speelruimte van partijen beperkt. En diegenen, die verantwoordelijk zijn voor veel van die taken, die regionaal en landelijk worden aangestuurd, kunnen onmogelijk in alle gemeenten acte de présence geven. Een absolute wirwar van overleggen ontstaat. En heel veel gaat nu dubbelop.

Laat ik als voorbeeld geven wat mij als burgemeester van Alphen aan den Rijn overkomt. Niet als klacht, misschien meer een aanklacht. Uiteraard heb ik op gemeentelijk niveau overleg over openbare orde en veiligheid. Daar wordt zoveel mogelijk geprobeerd alles bij elkaar te halen; van criminele jeugdgroepen, veiligheid op straat, brandveiligheid, coffeeshop-aanpak, van “social design” in wijken tot zichtbaarheid van politie. Teveel om op te noemen. Dan gaan we naar de veiligheidsregio, met een algemeen – en een dagelijks bestuur. In die veiligheidsregio (Hollands Midden) zijn politiedistricten met een eigen opdracht,waar de helft van de burgemeesters uit de veiligheidsregio bij elkaar komt. Over de politie wordt uiteraard op een (ander) regionaal niveau bestuurlijk overlegd. Een kernbestuur met voorzitters en vicevoorzitters van de districten bereidt dat voor. Als het over veiligheid gaat heb ik in ieder geval zes overleggen in verschillende frequenties weliswaar, maar met veel overlappen. En toch kan niet overal iedereen zijn inbreng hebben. Het Openbaar Ministerie bijvoorbeeld heeft paal en perk gesteld aan de aanwezigheid in al die overleggen; heel begrijpelijk, maar tot verontwaardiging uiteraard van veel burgemeesters.

Is er wat aan te doen? Ja natuurlijk. De meest eenvoudige, maar ook meest onhaalbare oplossing ligt in de lijn (of is het voornemen al verdampt?) van minister van Binnenlandse Zaken Plasterk om in Nederland gemeenten te maken met meer dan honderdduizend inwoners. Groot genoeg om de meeste veiligheidstaken onder te brengen, in ieder geval met uitzondering van het nationale meldkamersysteem en de “grote” criminaliteit en nationale veiligheid. Maar om te beginnen kunnen we snel veiligheidsregio’s en de tien politiegebiedseenheden laten samenvallen. De minister van Veiligheid en Justitie Opstelten wil wachten op de evaluatie van de Wet op de veiligheidsregio’s. Maar ik zou zeggen: kom snel met een reparatiewetje (en doe dat ook voor de meldkamers, die op het niveau van de politiegebieden gebracht worden, uit het verband van de veiligheidsregio’s) en breng zoveel mogelijk geografische congruentie aan. Het scheelt veel verwarring, en voorkomt gebrek aan afstemming, ambtelijke en bestuurlijke irritatie en nodeloos dubbel overleg.

NB: deze blog is eerder geplaatst op www.politiebestel.nl waar meer informatie en discussie te vinden is over het politiebestel en de veiligheidsregio’s.