We leven in een tijd van transitie. Niet iedereen ziet dat en het is zeer menselijk (en politiek gebruikelijk) om aan het bestaande vast te houden. Of weer terug naar het oude vertrouwde, de maatschappij die we kenden. Ik denk dat die weg onbegaanbaar zal blijken en nog erger dat we, als we die gedachte vast houden, de crisis zullen versterken. Nederland staat er helemaal niet slecht voor met een enorm overschot op de handelsbalans, met een schuldenpositie, die tot de laagste in Europa behoort, maar wel met een sterk oplopende werkloosheid. Die werkloosheid, zoals oud minister van financiën prof. Witteveen aangaf: de grootste gesel voor de maatschappij, vloeit voort uit het einde van de traditioneel sterke branches. Natuurlijk moeten we pogingen doen de scherpe randjes van die terugloop van bijvoorbeeld de bouw, en de detailhandel weg te nemen. In de bouw met bijvoorbeeld tijdelijke financiële- en dereguleringsmaatregelen, maar vooral door op niet te lange duur de bakens te verzetten en nieuwe ontwikkelingen, innovaties te bevorderen. Dat herscholing van de mensen zonder werk daarbij noodzakelijk is, is een open deur.

Om na te denken over de veranderende wereld van het openbaar bestuur kreeg ik van de directeur van Holland Rijnland een studie van professor Hans Boutellier mee. Over de improvisatiemaatschappij. De portee van het verhaal is: de wereld is heel ingewikkeld, de individuele rechten staan tegenover de staat, die moet reguleren, er is sprake van een onbegrensde wereld met een veelheid aan "praktijken, relaties en mentaliteiten". Er wordt inspirerend leiderschap verwacht, maar men heeft tegelijkertijd moeite leiderschap te accepteren.

Gemeenten kunnen niet alles zelf, ze moeten samenwerken om bepaalde taken goed te doen. Veel opdrachten voor het lokaal bestuur zijn te veel omvattend, te complex of overschrijden gemeentegrenzen, waardoor gemeenten gedwongen zijn samen op te trekken. Gedwongen inderdaad, want op basis van wetgeving moeten gemeenten taken samen doen. Een mooi voorbeeld is alles wat met veiligheid te maken heeft. Ondanks de uitdrukkelijke wens en noodzaak om een samenhangende veiligheidsaanpak te hebben op gemeentelijk niveau in het belang van de burger, is een belangrijk deel van de veiligheidstaak in zogenaamde gemeenschappelijke regelingen ondergebracht of bij gemeenten helemaal weggehaald. Dat is gebeurd omdat (te) veel gemeenten in Nederland niet de grootte hebben om die taken goed uit voeren. Weg samenhang.

Het is nu bijna twee jaar geleden. Op 9 april 2011, die zonnige zaterdag even na twaalven, sloeg het noodlot toe. In het winkelcentrum de Ridderhof in Alphen aan den Rijn was van het ene moment op de andere een ongedwongen winkelend publiek in een angstaanjagende dodelijke chaos gestort. Voor heel veel van de bezoekers en de ondernemers en medewerkers van de winkels zou het leven onherroepelijk en drastisch veranderen of kwam ter plekke tot een eind. Tot de dag van vandaag lijden veel van de betrokkenen, ook hulpverleners van de politie en de ambulances, aan de gevolgen. Daarom is er een informele bijeenkomst voor iedereen, die verbonden is met de 9e april. In de Bron, waar zovelen toen werden opgevangen.